ماهی هامور چیست؟ معرفی جامع ماهی هامور یا Grouper خلیج فارس

گونه هایی از ماهی هامور که به انگلیسی به عنوان گروپر ( Grouper ) هم شناخته می شود در خلیج فارس ما نیز وجود دارد. امروز می خواهیم در مورد ماهی صحبت کنیم که در دنیا بصورت کلی به عنوان گروپر ( Grouper ) و در ایران و کشورهای حاشیه خلیج فارس ( خاور میانه ) به هامور ( حامور ، همور ، حمور ) معروف است .

ویژگی های ظاهری و زیستی ماهی هامور ( محل زندگی ماهی هامور )

شکل کلی ماهی هامور را در تصویر بالا می توانید مشاهده کنید . این ماهی بدنی به نسبت بلند و یک دهان بسیار بزرگ به نسبت جثه بدنش دارد . این ماهی ذاتا برای سریع شنا کردن خلق نشده است و شناگر سریعی هم نیست و به همین دلیل فاصله های زیادی را هم شنا نمی کند .

هامور یک ماهی گوشتخوار است و البته یک شکارچی دریایی هم محسوب می شود . این ماهی با توجه به اینکه قدرت سریع شنا کردن و دنبال کردن طعمه را ندارد از اصل غافلگیری در شکار استفاده می کند و لابه لای صخره ها یا سنگ ها و سازه های طبیعی و مصنوعی مخفی می شود تا در زمان درست به طعمه حمله ناگهانی داشته باشد . البته این در مورد برخی از گونه های این ماهی صادق نیست . برخی از هامور ماهیان بسیار سریع هستند و شکارچی های دنبال کننده قهاری هستند .

هامور ماهیان یا همان Grouper ها یک خانواده بسیار بزرگ هستند . دقت کنید که اگر شنیدید این خانواده دارای بیشتر از 300 گونه در دنیا است ، تعجب نکنید و بدانید که کمتر از 30 خانواده از این نوع ماهی ها در خلیج فارس و دریای عمان زندگی می کنند .

برخی گونه های این نوع ماهی می توانند بسیار بزرگ شوند و حتی به وزن هایی بالاتر از 200 کیلو هم برسند . هامور ماهیان بر خلاف بسیاری از گونه های ماهیان شکارچی ، شکار یا طعمه خودشان را تکه تکه نمی کنند ، بلکه بصورت یکجا می بلعند .

دهان بزرگ این حیوان قابلیت مکندگی مقدار زیادی آب را دارد . از طرفی دندان های این ماهی هم برای خرد کردن طعمه استفاده چندانی ندارند . در عوض در شکم ( معده ) ماهی هامور دندان هایی بسیار تیز وجود دارند که عمل ریز ریز کردن طعمه و هضم غذا را درون بدن حیوان بصورت کامل انجام می دهند .

جالب است بدانید که هامور از این دهان بزرگ و قابلیت مکندگی آن هم برای شکار کردن استفاده می کند و هم برای لانه سازی ، این حیوان براحتی می تواند مقدار زیادی شن و ماسه از محل زندگی خودش را بمکد و در جای دیگر از دهان خارج کند . آبشش های این ماهی هم قابلیت عبور دادن شن و ماسه از درون خودشان را دارند .

سبد غذایی و ریشه نامگذاری ماهی هامور

طعمه اصلی هامور ماهیان انواع ماهی ها ، هشت پا یا اسکوئید ( کلموک ، خساک و … ) و انواع سخت پوستان هستند . بد نیست بدانید که در برخی نقاط دنیا گزارش هایی بر حمله این ماهی به انسان نیز ثبت شده است که تا این لحظه اثبات نشده است .

واژه هامور ( Hammur ) در منطقه خاور میانه کاربرد دارد و یکی از لذیذترین ماهیان این منطقه به حساب می آید . در نقاط دیگر دنیا ( آمریکا ، اروپا ، استرالیا و نیوزیلند ) اکثرا این ماهی را به عنوان grouper می شناسند . در فیلیپین به آن لاپو لاپو ( Lapu Lapu ) هم گفته می شود . اصل واژه Grouper یک واژه پرتغالی است که همانطور که می دانید پرتغالی ها به زبان آمریکای جنوبی صحبت می کنند و در اصل Groupa اسم این ماهی بوده است .

امکان تغییر جنسیت ماهی هامور

هامور ماهیان این امکان را در بدنشان دارند که در طی مدت زندگی جنسیت خودشان را تغییر بدهند . این یعنی ممکن است یک ماهی بالغ در طی مدت زندگی خودش بنا به شرایط مختلف بارها از جنس نر به جنس ماده و برعکس تبدیل شود . البته فراموش نکنید که این مورد در بین ماهی ها چیز عجیب و غریبی نیست .

معمولا یک هامور از یک تا سه سالگی جنسیت نر را دارد و هر ساله تقریبا یک کیلوگرم به وزن خود اضافه می کند . بعد از رسیدن به سه سالگی تبدیل به یک ماهی ماده می شود و وارد حرمسرای یک ماهی هامور نر می شود . یک هامور نر تک پر نیست !

یعنی بصورت طبیعی یک هامور نر دارای یک حرمسرا از ماهیان ماده است که این تعداد ماهی ماده تا 15 عدد هم می رسد و اینها در قلمرو زندگی ماهی نر محافظت می شوند . گروه های هامور معمولا بصورت زوج زوج تشکیل می شوند . وقتی یک هامور نر در گله یا حرمسرا وجود نداشته باشد یا شکار شود ، قویترین و بزرگترین هامور ماده تغییر جنسیت می دهد ، تبدیل به ماهی نر شده و حرمسرا را مدیریت می کند . برخی از گونه های هامور ماهیان دو جنسیتی هستند ، یعنی در عین حال هم آلت تناسلی جنس نر و هم آلت تناسلی جنس ماده را دارند . این نوع حیوانات در علم زیست شناسی به عنوان گنوچوریستیک ( Gonochoristic ) شناخته می شوند .

محل زندگی ماهی هامور

هامور ماهیان علاقه شدیدی به زندگی کردن در بسترهای صخره ای و سازه های طبیعی و مصنوعی در دریا دارند . زیستگاه اصلی این موجودات بسترهای سنگی و سخت ، مناطق سنگی و صخره های مرجانی ، سکوهای نفتی ، تاسیسات دریایی ، اسکله های سنگی و از این دسته از مناطق است .

در برخی اوقات دیده شده است که هامور ماهیان در بسترهای شنی و مصب رودخانه ها هم دیده شده اند که این مورد بسیار به ندرت پیش می آید . این ماهی عادت دارد در مخفیگاه خودش زندگی کند و به ندرت زیستگاه خودش را تغییر می دهد . بلافاصله بعد از شکار کردن به سمت لانه خودش در زیر سنگ ها فرار می کند و این مورد یکی از حساس ترین لحظه های صید با قلاب برای این حیوان محسوب می شود .

انواع هامور خلیج فارس و دریای عمان

توجه کنید که بیشت راز 500 گونه هامور ماهی در دنیا شناسایی شده که نزدیک به 30 نوعش در خلیج فارس و دریای عمان وجود دارند که از این 30 نوع همگی خوراکی نیستند . توجه کنید قرار نیست هر چیزی که اسمش هامور باشد ، خوراکی هم باشد ! مهمترین هامورهای صید شده در ایران از گونه هامور های قهوه ای ، هامور سفید ، هامور قرمز ، هامور خال قهوه ای هستند که مصرف خوراکی هم دارند .

معرفی خواص ماهی هامور ( ارزش غذایی ماهی هامور )

ماهی هامور یکی از خوشمزه ترین ماهیان جنوب است که به شخصه قلیه ماهی هامور را از هر نوع طرز پخت دیگر ماهی هامور بیشتر ترجیح می دهم. این ماهی دارای ارزش غذایی بسیار بالایی است و دارای املاح ، ویتامین های متنوع ، فسفر و پتاسیم است. خوردن این ماهی باعث تقویت سلول های مغری و در نتیجه سلامت عمومی شما می شود. طبع این ماهی سرد است و ترجیحا باید با گرمی ( کشمش و خرما ) مصرف شود.

با تشکر از مهندس محمد نصیری عزیز که این مقاله رو در اختیار ما قرار دادند