معرفی تپه سيلك از جاذبه های گردشگری كاشان (نسخه چاپی)

تپه سیلک کجاست؟ در حدود ٨٠ سال پيش با جاري شدن سيل در زمين هاي كاشان تمدني بزرگ و چند هزار ساله كشف شد كه شگفتي همگي را بر انگيخت. در آن دوران به دليل ناآگاهي مردم ، أفراد سودجو به زير و رو كردن تپه و غارت اشياي باستاني آن پرداختند. تا اينكه در سال ١٣١١ يك تيم فرانسوي از موزه لوور به سرپرستي رومن گيرشمن عازم ايران شد و تا سال ١٣١٦ به حفاري اين تپه ها پرداخت و به آثاري گرانبها دست يافت.

سيلك بعد از جيرفت كرمان يكي از مكان هاي تاريخي است كه مدارك مكتوب متعلق به دوره پيش از هخامنشي در آن يافت شده است.طبق اسناد تاريخي تمدن مردم سيلك مغلوب قوم آريايي شد و فقط بازمانده هاي آن روزگار چون ظروف لوله دار بلند با نگاره اسب و خورشيد و جنگ افزارهاي آهني و شمشير و نيزه هاي بلند پيدا شده است.نزديك به پنج هزار سال پيش از ميلاد، مردم غار نشين فلات ايران در پي تغييرات آب و هوايي به دشت ها روي آوردند. كهن ترين مردم دشت نشين، مردم سيلك(Sialk) نزديك كاشان بوده اند. تمدني به قدمت ٧٠٠٠ سال!

تپه سيلك در واقع زيگورات يا معبدي از آن مردمان باستان بوده كه به شكل سازه اي خشتي و توپر ساخته شده است.طبق يافته هاي گيرشمن تا سال ١٣١٧، اين منطقه به دو تپه شمالي و جنوبي تقسيم شده كه به فاصله ٥٠٠ متر از يكديگر قرار گرفته است.دو گورستان و تعدادي اسكلت انسان در آنها يافت شده است.فاز دوم اكتشاف در اين منطقه به سرپرستي دكتر شهميزادي انجام شد كه به نتايج جديدي دست يافت:

زيگورات سيلك

نقره كاران سيلك

شكارچيان سيلك

خانه هاي كشف شده همگي ديواري اندود شده با گل اخرا داشتند و مردگان در زير كف اتاقها كه فاقد آجر فرش يا سنگ فرش بود دفن شده بودند.

از نكات چشمگيري كه مي توان در اين منطقه ديد، تكه هاي چند هزارساله سفال روي زمين است. همچين يافتن دوك هاي نخ ريسي نشان از صنعت بافندگي و نساجي در اين منطقه دارد. با كشف كوره ذوب فلزات در بخش جنوبي تپه مي توان شهر سيلك را جزو صنعتي ترين شهرهاي آن روزگار دانست.در كاوش هاي باستان شناسي تمدن سيلك به شش دوره تقسيم مي شود:

• دوره اول و دوم كه مربوط به قديمي ترين مردمان تپه شمالي است كه حدود ٧٠٠٠ هزار سال قدمت دارد. آنها در كلبه هاي موقتي مي زيستند و كلبه هايشان را با ني و شاخه مي ساختند و روي آن را با گِل مي پوشاندند. پس از مدتها خانه ها را با ديوار چينه اي و در دوره دوم با خشت هاي دست ساز مي ساختند.احتمالا مردم تپه هاي شمالي ظروف خود را در كوره مي پختند.

• در دوره دوم از نقوش هندسي و جانوران و گياهان روي ظروف استفاده مي كردند. مردمان اين دوره به شباني و كشاورزي مي پرداختند و با يافتن و استخراج سنگ هاي طبيعي مس به ساختن زيورآلات مي پرداختند. آنها مردگان خود را به صورت جمع شده در حالي كه سطح بدن آنها را با قشر نازكي از محلول گل اخرا مي پوشاندند به همراه هدايايي زير كف خانه هايشان دفن مي كردند.

• در دوره سوم يعني ٦١٠٠ سال پيش ساكنان تپه شمالي به تپه هاي جنوبي نقل مكان مي كنند و خانه هايشان را با خشت هاي مستطيل شكل مي سازند.در أواسط اين دوره مردم از چرخ سفالگري استفاده مي كردند و سفال ها را در كوره مي پختند و روي آنها نقوش انساني به چشم مي خورد.در اين دوره صنعتگران سيلك روش استخراج نقره از سنگ معدن را فرا گرفته و اشيا زينتي و ابزار خود را از نقره مي ساختند.يكي از مهم ترين پديده هاي فرهنگي أواخر دوره سوم استفاده از مهرهاي مسطح است.

• در دوره چهارم كه ٥٠٠٠ هزار سال پيش است دوره شهرنشيني شروع مي شود.پيدايش خط و نگارش به صورت اوليه است. در اين دوره از مهرهاي سيلندري منقوش به اشكال حيواني بسيار بهره مي بردند كه نشان از رونق بازرگاني در اين دوران بوده است.

• دوره پنجم كه ٣٢٠٠ سال پيش است، دوران مهاجرت مهاجران جديد است. مهم ترين دستاورد اين دوره ساخت ظروف سفالي به رنگ خاكستري است و فرهنگ خاكسپاري در گورستانهاي مجزا انجام مي گرفت.

• دوره ششم كه بين سال هاي ٢٨٠٠ تا ٢٩٠٠ را در بر مي گيرد سطح تپه ها مسطح شده است و چاله گورها را به شكل تپه درآوردند و برخي از آنها با سنگ هاي تراش خورده يا آجرهاي بزرگ پوشانده شده كه احتمالا نشان دهنده منزلت مردگان بوده است.

ظروف سفالي كه كاربرد تدفيني دارند از شاخصه هاي اين دوران است.موقعيت جغرافيايي اين تپه در ضلع جنوب غربي اين شهر و در سمت راست جاده كاشان- فين يعني خيابان اميركبير واقع شده است.روي گورستان الف با قدمت ٣٥٠٠ ساله امروز ، بلوار أميرالمؤمنين كشيده شده است. گورستان ب نيز با قدمت ٣٠٠٠ سال در زير مزارع و باغ هاي ضلع غربي تپه قرار گرفته است.تپه سيلك كاشان در ٢٤ شهريور ١٣١٠ با شماره ٣٨ در فهرست آثار تاريخي و ملي ايران و در سال ١٩٩٧ ميلادي نيز در فهرست ثبت آثار موقت جهاني قرار گرفته است.